مورفولوژی اسپرم چیست؟
مورفولوژی اسپرم یک اصطلاح، در خصوص اندازه و شکل اسپرم می باشد. به طور کلی یک اسپرم طبیعی باید دارای دم سالم و یک سر بیضی شکل با یک کلاهک باشد. برای همین آنالیز اسپرم یک آزمایش بسیار مهم است. در مورفولوژی غیر طبیعی، اسپرم ها شکل طبیعی ندارند؛ یعنی ممکن است سر اسپرم بسیار کوچک یا بزرگ باشد و یا اینکه دارای دو دم یا دو سر باشد و یا دم آنها به شکل فنری باشد. در حالت کلی شانس بارداری با وجود اسپرم های سالم افزایش پیدا می کند، زیرا اسپرم هایی که شکل غیر طبیعی دارند نمی توانند به شکل موثری حرکت کنند. ضمن اینکه اگر اسپرم شکل غیر طبیعی داشته باشد، افزایش احتمال نقایص جنینی و کاهش سلامت جنین وجود دارد. البته برای باروری مطلوب در آقایان علاوه بر مورفولوژی اسپرم فاکتورهای دیگری، همچون تعداد اسپرم و حرکت آن نیز مورد توجه قرار می گیرد و باید این فاکتورها نیز حالت طبیعی داشته باشد.
دلایل شایع مورفولوژی و شکل غیر طبیعی اسپرم
به صورت کلی سه عامل مهم زیر باعث ایجاد این مسئله می شوند:
- دمای بالای بیضه
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی
- عوامل ژنتیکی
از میان این موارد مورفولوژی یا شکل غیر طبیعی اسپرم که ریشه ژنتیکی داشته باشد به هیچ وجه قابل درمان نیست. اما مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم که مربوط به دو عامل دیگر است با تغییر سبک زندگی بهبود پیدا می کند.
درمان مورفولوژی اسپرم
برای درمان مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم به موارد زیر توجه کنید:
- از قرار گرفتن در معرض مواد سمی و شیمیایی و سموم کشاورزی و فلزات سنگین پرهیز نمایید.
- ترک سیگار و الکل از جمله بهترین راهکارهای درمانی مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم است.
- از قرار دادن لپ تاپ و یا رفتن به سونا و جکوزی تا حد امکان جلوگیری کنید.
- به بهبود سبک زندگی خود توجه داشته باشید؛ زیرا تغذیه مناسب، داشتن وزن طبیعی و انجام ورزش های سبک می تواند روی بهبود سبک زندگی شما تاثیر مثبت داشته باشد.
- استرس و اضطراب خود را کنترل و مدیریت نمایید.
- از پوشیدن لباس های زیر تنگ اجتناب کنید.
- به درمان های پزشکی که توسط پزشک ارائه می گردد توجه کنید و تمام نکات درمانی از جمله درمان های دارویی و یا مکمل های ویتامین یا هورمونی را همانطور که پزشک تجویز کرده است، استفاده کنید.
مورفولوژی اسپرم باید چند درصد باشد؟
همانطور که گفتیم یک اسپرم سالم دارای یک دم، یک سر بیضی شکل و یک کلاهک است. در واقع شکل سر اسپرم و اندازه حرکت آن روی نفوذ به سطح خارجی تخمک و انجام لقاح تاثیرگذار بوده؛ به همین دلیل است که مبحثی به نام مورفولوژی اسپرم وجود دارد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی برای تحقق یک بارداری سالم، حداقل باید ۴ درصد از کل اسپرم ها مورفولوژی طبیعی داشته باشند، زیرا بد شکل بودن اسپرم یا دو سر بودن آن یا فنری بودن دم و… می تواند احتمال ایجاد نقایص جنینی را افزایش دهد، که البته غیر طبیعی یا طبیعی بودن مورفولوژی اسپرم باید توسط تست آنالیز اسپرم صورت گیرد.
داروی بهبود مورفولوژی اسپرم
برای تشخیص مشکل غیر طبیعی بودن اسپرم ها، باید آزمایش آنالیز اسپرم انجام شود. در صورتی که این مشکل تشخیص داده شد شما به هیچ وجه نمی توانید خودسرانه دارویی را استفاده کنید، چرا که باید تمام داروها با مجوز پزشک باشد. به طور کلی داروهایی از جمله اسید فولیک و سلنیوم برای بهبود مورفولوژی تجویز می شوند. اما با این وجود اگر دچار چنین مشکلی هستید، برای درمان دارویی حتماً به تجویز‌های پزشک عمل کنید.
تفسیر آزمایش مورفولوژی اسپرم
بر پایه معیار دقیق کروگر، نتایج آزمایش مورفولوژی اسپرم که روی تعیین توان باروری مردان تاثیرگذار است، به شرح زیر می باشد:
ـ مورفولوژی اسپرم کمتر از ۵ درصد: اسپرم با توان باروری ضعیف
ـ مورفولوژی اسپرم بین ۵ تا ۱۰ درصد: اسپرم با توان باروری متوسط
ـ مورفولوژی اسپرم بین بازه ۱۰ تا ۱۴ درصد: اسپرم با توان باروری خوب
ـ مورفولوژی اسپرم بیشتر از ۱۴ درصد: اسپرم طبیعی با توان باروری زیاد
رابطه بین مورفولوژی اسپرم و باروری
از آنجایی که اسپرم باید شکل خاصی داشته باشد تا بتواند به داخل تخمک نفوذ کند. پس مورفولوژی اسپرم روی باروری تاثیرگذار است. اما این مسئله فقط یکی از عوامل متعدد موثر بر باروری می باشد، پس پزشکان تعداد کلیه اسپرم ها و میزان راحتی حرکت آنها را مورد بررسی قرار می دهند و در نهایت راهکارهای درمانی را به شما ارائه خواهند داد. به عنوان مثال اگر پزشک به شما بگوید که دارای مورفولوژی اسپرم با سر کوچک هستید، روش آی وی اف یک گزینه درمانی خوب محسوب می شود که در این روش مایع منی استخراج شده و اسپرم ها در محیط آزمایشگاهی مستقیماً به تخمک تزریق می شوند. در نهایت نیز جنین ها در رحم کاشته شده و بارداری اتفاق می افتد.
آیا می توان مورفولوژی اسپرم را بهبود داد؟
یکی از سوالات رایجی که برای مخاطبان به وجود می آید، این است که از چه طریق می توان مورفولوژی اسپرم را بهبود داد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بدیهی است که هر چقدر فرد جوان تر باشد، اسپرم های سالم تری دارد، لذا برخی از پزشکان توصیه می کنند که زودتر از موعد و تا زمانی که فرد آماده تشکیل خانواده است اسپرم خود را منجمد کند، تا بتواند برای فرزنددار شدن، سالم ترین اسپرم را در دسترس داشته باشد. البته با توجه به اینکه بدن دائماً در حال تولید اسپرم های جدید است، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند روی سلامت اسپرم های تولید شده در آینده اثرگذار باشد. لذا با داشتن ورزش منظم و پرهیز از مصرف زیاد مشروبات الکلی و دخانیات می توانید مورفولوژی اسپرم را بهبود ببخشید. ضمنا حفظ وزن متعادل و پوشیدن لباس های نخی گشاد نیز می تواند روی این مسئله اثرگذار باشد. برخی از افراد نیز با استفاده از ویتامین های طبیعی و مصرف برخی از مکمل ها سعی در ارتقا مورفولوژی طبیعی اسپرم دارند که انجام این کار درست است و قطعاً روی مورفولوژی اسپرم ها تاثیر می گذارد. البته توصیه ما این است که استفاده از هرگونه دارو یا مکمل را با اجازه پزشک انجام دهید.
میتوانید این مقاله تخصصی که توسط دکتر لیلا نظری در سایت گوگل اسکولار منتشر شده مطالعه بفرمایید.
سوالات متداول
بله کسانی که اسپرم های غیر عادی دارند نیز می توانند فرزند دار شوند. اما میزان ناباروری در افرادی که اسپرم های غیر عادی دارند، بسیار زیاد است و باید برای درمان ناباروری اقدام کنند.
بله در برخی از مواقع انجام شیمی درمانی موجب بروز چنین اتفاقی خواهد شد. البته بیماری هایی نظیر مننژیت یا دیابت شیرین نیز می توانند باعث ایجاد تغییرات در مورفولوژی اسپرم گردند.
بله بسیاری از افراد هستند که در سنین جوانی اسپرم های سالم خود را فریز کرده تا برای فرزند دار شدن در سال های آینده از آن استفاده کنند.
