ناباروری غیر قابل درمان وجود دارد؟
اگرچه در دهه های اخیر گام های زیادی جهت تشخیص و درمان ناباروری در سطح جهان و در کشور ما برداشته شده است و بسیاری از زوج های نابارور از طریق روش های مختلفی همچون ivf ،iui و… صاحب فرزند شدند. حتی پیشرفت های مربوط به این موضوع به حدی رسیده است که می توان از طریق تکنیک های مختلفی همچون pgd، تعیین جنسیت فرزند را نیز تا حد بسیار زیادی به طور قطعی انجام داد. اما با وجود تمام این پیشرفت ها باز هم زوج هایی وجود دارد که به دلیل ناباروری غیر قابل درمان، نابارور هستند.
معمولاً مردان و زنان به یک میزان دچار ناباروری می شوند. در واقع ۴۰ درصد از ناباروری ها مربوط به زنان، ۴۰ درصد از آن مربوط به مردان، ۱۰ درصد مربوط به هر دوی آنها و ۱۰ درصد عامل ناباروری مشخص نیست. اگر مردان با مشکلاتی نظیر کم تحرکی اسپرم یا انزال غیر طبیعی و… مواجه باشند، می توانند به روش های مختلف درمانی مشکل را برطرف کنند. از طرفی خانم ها نیز می توانند به کمک تکنیک های مختلف مشکلات مربوط به تخمک گذاری را درمان نمایند. اما ناباروری غیرقابل درمان زمانی اتفاق می افتد که هیچ نطفه یا اسپرم و یا تخمکی تولید نشود. در این شرایط حتی زبده ترین پزشکان نیز از درمان زوجین عاجز هستند و در این شرایط اصطلاحا گفته می شود که ناباروری غیر قابل درمان است؛ زیرا هیچ تخمک و اسپرمی برای باردار شدن وجود ندارد.
کدام ناباروری قابل درمان نیست؟
همانطور که گفتیم در حال حاضر بیشتر ناباروری ها قابل درمان هستند؛ اما زمانی که هیچ نطفه و تخمکی وجود نداشته باشد، پزشکان عنوان می کنند که ناباروری قابل درمان نمی باشد. اساسی ترین دلایل ناباروری در زنان و مردان به شرح زیر است:
- دلایل ناباروری در زنان:
۱ـ اختلال در تخمک گذاری: یکی از اصلی ترین دلایل ناباروری در خانم ها، ایجاد اختلال در روند تخمک گذاری است که درصد زیادی از ناباروری را به خود اختصاص داده است.
۲- مشکلات دستگاه ایمنی و ژنتیک: دستگاه ایمنی بدن روی ایجاد ناباروری نقش مهمی دارد. برخی از خانم ها بدنشان به شکلی است که در صورت بارداری دچار سقط مکرر جنین می شوند. از طرفی وجود برخی از مسائل ژنتیکی مانند سندروم ترنر باعث ایجاد لخته می شود که درمان آن تقریباً غیر ممکن است.
۳ـ آناتومی: از دیگر دلایل ناباروری می توان به شکل و آناتومی رحم اشاره کرد. البته این مشکل با اعمال برخی از تکنیک ها و روش های جراحی قابل حل است.
- دلایل ناباروری مردان:
از جمله دلایل مربوط به ناباروری در آقایان می توان به اختلالات مرتبط با اسپرم اشاره کرد که این موضوع نیز تحت تاثیر عواملی همچون بیماری های عفونی، اختلالات هورمونی و مشکلات مرتبط با دستگاه ایمنی می باشد. در بعضی از مواقع در بدن آقایان ماده ای به نام آنتی بادی علیه اسپرم ها به وجود می آید که باعث کاهش حرکت و به هم چسبیدن آنها می شود. البته نقص ژنتیکی و مادرزادی و عفونت ها نیز می تواند باعث ایجاد ناهنجاری های مختلف در بدن گردد و نهایتاً باعث ناباروری شود. در صورتی که عفونت ها خفیف باشند، ممکن است درمان شوند؛ اما اگر عفونت آنقدر شدید باشد که اندام های گامت ساز و تخمک ساز را با مشکل جدی مواجه کرده باشد، درمان آن تقریباً غیر ممکن است.
دلیل باردار نشدن بدون هیچ مشکلی
یکی از موضوعات چالش برانگیز که برای زوجین در سراسر جهان وجود دارد، مسئله ناباروری دون یا بدون وجود هیچ مشکلی می باشد. در واقع این موضوع آنقدر ناشناخته و پیچیده است که باعث تعجب پزشکان نیز شده است؛ چرا که در این شرایط بدون هیچ دلیل واضح و قابل تشخیصی، زوجین با مشکل باروری مواجه می شوند. یعنی اینکه خانم از همه نظر کاملاً سالم است و آقا نیز از همه لحاظ کاملاً سالم می باشد و آمادگی لازم را برای بارداری دارند؛ اما بارداری به دلایل نامشخصی اتفاق نمی افتد. این موضوع ممکن است فشارهای روحی روانی زیادی بر زوجین تحمیل کند؛ زیرا نداشتن علت مشخص، مدیریت اوضاع را دشوار و پیچیده می سازد. ناباروری غیر قابل توضیح دقیقاً اصطلاحی است که پزشکان در چنین شرایطی به کار می برند؛ یعنی وقتی تمام آزمایشات را روی زوجین انجام دادند و متوجه شدند که هیچ کدام از آنها کوچکترین مشکلی ندارند. اما با وجود اقدام برای بارداری، موفق نمی شوند. در این شرایط گفته می‌شود که زوجین بدون هیچ دلیل مشخصی موفق به بارداری نخواهند شد.
معمولا در آزمایشات نشان داده می‌شود که هیچ ناهنجاری در ساختار رحم و تخمدان ها وجود ندارد، تخمک گذاری در بازه های زمانی منظم اتفاق می افتد، هیچ انسدادی در لوله های فالوپ وجود ندارد و ذخایر تخمدانی نیز مناسب است. آزمایش آنالیز اسپرم نیز تعداد، حجم، حرکت شکل مناسب آنها را نشان می دهد. مغز نیز سطح طبیعی هورمون های لازم را جهت تولید مثل تولید می کند؛ لذا ظاهرا هیچ مشکلی وجود ندارد، اما بارداری رخ نمی دهد. بعضی از متخصصان دلایل احتمالی را برای بروز ناباروری های بدون دلیل در نظر می گیرند که برخی از آنها عبارت اند از:
ـ بیماری زمینه ای تشخیص داده نشده: اگرچه هیچ پزشکی هنوز به طور کامل نمی داند که هر بیماری چگونه می‌تواند روی باروری تاثیر بگذارد، اما زمانی که زوجین با مشکل باردار نشدن بدون هیچ دلیلی مواجه می شوند، بعضی از متخصصان احتمال وجود یک بیماری زمینه ای تشخیص داده نشده را می دهند.
ـ آندومتریوز: این مشکل ممکن است باعث ایجاد ناباروری شود که برخی از پزشکان در حین جراحی این را تشخیص می دهند. البته در مواردی ممکن است آندومتریوز بدون علامت منجر به ناباروری گردد.
ـ مخاط دهانه رحم: در طول تخمک گذاری مخاط دهانه رحم به اسپرم ها کمک می کنند تا به تخمک برسند. اگر این مخاط غلیظ بوده یا حاوی ماده خاصی باشد، اجازه عبور اسپرم از دهانه رحم و واژن را نمی دهد.
ـ کیفیت تخمک و کیفیت اسپرم: اگرچه کمک دستگاه سونوگرافی تعداد تخمک ها قابل اندازه گیری است، اما در خصوص کیفیت آنها نمی توان اطلاعات دقیقی را پیدا کرد. از طرفی اسپرم ها نیز ممکن است دارای کیفیت لازم نباشند که در آزمایشات کامل مشخص نشود. پس ممکن است این موضوعات ارتباطی به بارداری بدون علت داشته باشند.
ـ پوشش رحم: پوشش داخلی رحم آندومتر می باشد که وقتی جنین در آنجا قرار می‌گیرد، در دوران بارداری در این ناحیه رشد می کند. اگر آندومتر ضخیم نباشد و محیطی مناسب برای یک تخمک بارور نداشته باشد، در نتیجه تخمک نمی تواند در آنجا کاشته شود و بارداری رخ نمی دهد.
ـ زمانبندی نادرست رابطه جنسی: بعضی از متخصصان اعتقاد دارند ممکن است علت بارداری های بدون دلیل این باشد که زمانبندی رابطه جنسی با تخمک گذاری هماهنگ نیست. در چنین شرایطی توصیه می شود که با پزشک مشورت کنید تا با کسب اطلاعات در خصوص تاریخ دقیق تخمک گذاری، اقدامی بهتر و به موقع تر را داشته باشید.
سوالات متداول
معمولا پزشکان با بررسی تاریخچه پزشکی و جنسی کامل زوجین و معاینات فیزیکی و نیز آزمایش خون و ارزیابی اندام های تولید مثل، این کار را انجام می دهند. البته بررسی تخمک گذاری، آزمایش ذخیره تخمدانی، آزمایش آنالیز اسپرم و انجام آزمایشاتی نظیر سونوگرافی سه بعدی رحم نیز می تواند جهت تشخیص های بهتر مفید باشد.
ناباروری بدون دلیل در حالتی ایجاد می شود که زوجین کاملاً سالم هستند و هیچ علت مشخص و واضحی برای ناباروری زوجین یافت نمی شود؛ اما ناباروری ایدیوپاتیک زمانی است که یکی از زوجین مشکلی دارند، اما آن مشکل ناشناخته مانده است.
در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از زوج هایی که به دنبال بارداری هستند، با این مشکل مواجه هستند.
پزشکان توصیه می کنند در چنین شرایطی وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید و از مصرف سیگار و نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید.
بله مواردی دیده شده است که حتی با وجود تشخیص ناباروری، زوجین بعد از سال ها صاحب فرزند شده اند.
