عمل پانکچر چیست؟
عمل پانکچر یا تخمک کشی، فرایند برداشت تخمک از تخمدان در روش لقاح مصنوعی یا ivf می باشد. این روش با حداقل شیوه تهاجمی انجام شده و هیچ گونه بخیه و اسکاری را به همراه نداشته و دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد. زمانی که خانم ها برای تحریک تخمدان از دارو استفاده می کنند، حدود ۱۰ تا ۱۵ روز بعد تعداد تخمک بیشتری تولید می شود و از طریق فرایند پانکچر این تخمک ها کشیده خواهد شد. ضمنا کل این فرایند ۱۵ دقیقه بیشتر طول نمی کشد.
عمل پانکچر با استفاده از سوزن مخصوص و دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود که در آن تخمک ها از بدن خانم خارج شده و در محیط آزمایشگاهی نگهداری می شود. پانکچر با بیهوشی کوتاه مدت انجام خواهد شد. اصلی ترین هدف از انجام این عمل، درمان ناباروری می باشد و قبل از آن از آمپول های خاصی استفاده شده تا تعداد زیادی فولیکول رشد کرده و زمانی که فولیکول ها به سایز مناسبی رسید، ضمن تزریق آمپول HCG، این فولیکول ها آماده تخمک گیری می شوند.
چگونگی انجام عمل پانکچر
ابتدا پزشک متخصص از سونوگرافی جهت شناسایی تخمدان های بیمار استفاده کرده و پس از آن سوزن متصل به پروپ سونوگرافی را از طریقه دیواره واژن به داخل رحم وارد می کند. بعد از انجام این کار تخمک ها با استفاده از مکش سبک کشیده شده و در لوله های آزمایشگاهی قرار داده می شوند. سپس این تخمک ها به محیط آزمایشگاه منتقل داده شده و پس از اتمام روند بازیابی تخمک کشی، با برداشتن سوزن پزشک دیواره واژن و تخمدان ها را به طور کامل معاینه می کند. البته در بعضی از مواقع این نواحی کمی دچار خونریزی می شوند که کاملاً طبیعی است و پزشک برای جلوگیری از خونریزی، از عامل محرک استفاده می نماید. لازم به ذکر است که عمل پانکچر حدوداً ۱ تا ۲ هفته بعد از تحریک تخمک گذاری صورت می گیرد. برای تحریک تخمک گذاری نیز از داروهای مختلفی که شامل هورمون های FSH و LH هستند، استفاده می کند.
اقدامات پیش از تخمک کشی یا پانکچر
ـ در صورتی که بیماری زمینه ای دارید، حتماً پزشک خود را در جریان گذاشته و اگر از داروهای فشار خون یا داروهای مربوط به بیماری های قلبی استفاده می کنید، صد درصد این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
ـ دو هفته پیش از تخمک کشی به هیچ وجه نباید رابطه جنسی داشته باشید.
ـ شب قبل از تخمک کشی حمام کنید و پس از حمام کردن، از لوسیون بدن و محصولات دیگری نظیر بادی اسپلش و… استفاده نکنید.
ـ سعی کنید از مدت ها قبل از انجام این جراحی، رژیم غذایی سالم، حاوی مواد مفید و مغذی داشته باشید.
ـ تمام داروهایی را که پزشک پیش از جراحی برای تحریک تخمک گذاری تجویز کرده است، راس زمان مقرر استفاده کنید.
مراقبت های بعد از عمل پانکچر
- روزی که می خواهید عمل پانکچر را انجام دهید، از ۶ ساعت قبل ناشتا باشید؛ یعنی روزی که قرار است این کار برای شما انجام گردد، باید گرسنه و تشنه باشید. موهای زائد ناحیه تناسلی را اصلاح کرده و از هرگونه مواد و لوازم آرایشی و بهداشتی از قبیل عطرهای قوی، لاک ناخن، لوسیون بدن، ژل و… پرهیز کنید.
- ضمناً بهتر است روز عمل تنها نباشید و شخصی همراهتان باشد تا پس از عمل شما را به منزل ببرد. بعد از انجام عمل پانکچر نیز اگر شاغل هستید، یک تا دو روز مرخصی بگیرید و در خانه استراحت کنید. در این مدت به طور کامل در خانه بمانید و فقط برای حمام و دستشویی راه بروید.
- این امکان وجود دارد که پس از انجام فرایند پانکچر، در ناحیه زیر شکم یا واژن حس گرفتگی داشته باشید. این گرفتگی کاملاً طبیعی است و پس از گذشت چند روز از بین می رود.
- البته برخی از خانم ها بعد از فرایند پانکچر دچار لکه بینی شده که این موضوع نیز کاملاً طبیعی است و پس از مدتی برطرف می شود. اگر احساس درد شما آزاردهنده بود، می توانید از مسکن های بدون نسخه مثل استامینوفن و شیاف دیکلوفناک استفاده کنید. البته این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. در صورتی که پس از عمل پانکچر در ناحیه شکم احساس نفخ یا درد داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید و تا ۱۴ روز بعد از پانکچر، رابطه جنسی نداشته باشید.
انتقال جنین پس از عمل پانکچر
بعد از اینکه سلول ها در محیط آزمایشگاهی بارور شدند، در طی زمان مناسبی بر اساس نظر پزشک متخصص، این سلول ها به رحم منتقل می شوند. معمولاً برای خانم هایی که سنشان از ۴۰ سال کمتر است، یک یا دو جنین و برای خانم هایی که بیشتر از ۴۰ سال دارند، نهایتاً ۳ جنین برداشته می شود که این موضوع ممکن است به چند قلو زایی نیز منجر گردد. در این روش یک اسپوکولوم را درون واژن کرده و واژن به اندازه کافی باز می شود؛ به گونه ای که داخل رحم مشاهده شود. فرایند انتقال جنین درد زیادی ندارد و خانم ها احتیاجی به خوردن یا تزریق آرام بخش نخواهند داشت. پس از جایگذاری جنین در رحم، بعد از گذشت چند روز می توان با آزمایش خون، بارداری را تشخیص داد.
عوارض عمل پانکچر
پس از فرایند تخمک کشی دو ساعت بعد، می توانید از بیمارستان مرخص شوید؛ اما پزشک ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند که حتماً آنها را طبق دستور راس زمان مقرر مصرف کنید. اما این عمل ممکن است عوارضی نظیر تب بالاتر از ۳۸ درجه، درد یا مشکل هنگام دفع ادرار، خون ریزی شدید واژینال و تورم و درد شدید شکم را به همراه داشته باشد که در این شرایط حتماً بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. برخی از موارد دیده شده است که فرد پس از تخمک کشی دچار آب آوردن شکم یا آسیت می شود که این مشکل نیز باید تحت معاینه پزشک قرار گرفته و اقدامات لازم جهت درمان آن انجام شود.
تحقیقات خانم دکتر لیلا نظری را میتوانید در مورد عمل پانکچر در مقاله زیر مطالعه بفرمایید.
دلایل عدم موفقیت عمل پانکچر
در بعضی از مواقع ممکن است به دلیل مسائل مختلفی، عمل تخمک کشی یا پانکچر با موفقیت همراه نشود که از جمله آن می توان به مواردی نظیر بالا بودن سن مادر یا پایین بودن کیفیت تخمک اشاره کرد. همچنین مشکلاتی که در تکنیک انتقال جنین یا مشکلات ژنتیکی جنین ها وجود دارد نیز می تواند روی این موضوع تاثیر بگذارد. موارد دیگری نظیر شیوه زندگی نامناسب و آندومتر رحم زن روی درصد موفقیت این درمان اثرگذار است. پس قبل از عمل پانکچر باید زوجین از جانب متخصص زنان و زایمان تحت بررسی کامل قرار بگیرند.
سوالات متداول
با توجه به اینکه در این فرایند بیهوشی ایجاد می شود، پس بیمار هیچگونه دردی را احساس نمی کند. البته بعد از فرایند پانکچر ممکن است احساس درد خفیفی وجود داشته باشد که طبیعی است.
حدود ۳ یا ۴ روز پس از تخمک کشی، فرایند انتقال جنین به رحم انجام می شود.
به طور کلی این جراحی نصف روز زمان لازم دارد. البته باید حداقل دو ساعت پیش از انجام عمل پانکچر در محل حضور بیابید.
هزینه این عمل بسته به دکتر مورد نظر شما و بیمارستان و کلینیکی که در آنجا این عمل را انجام می دهید، متغیر است.
