از کجا بفهمیم مشکل نازایی داریم؟

بر اساس نتایج به دست آمده حدود ۲۰ درصد از زوج هایی که برای بارداری اقدام می ‌کنند، دچار مشکل خواهند شد. عامل عدم بارداری در ۴۰ درصد مواقع خانم‌ ها هستند و در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد نیز این مشکل به آقایان برمی‌ گردد و در برخی از مواقع نیز ترکیبی از عوامل مختلف باعث ایجاد مشکل نازایی می ‌شود. خوشبختانه در سال ‌های اخیر علم پزشکی در این زمینه پیشرفت بسیار زیادی داشته است؛ لذا به زوج ‌هایی که بیش از یک سال است اقدام به بارداری کرده ‌اند، اما موفقیتی به دست نیاورده ‌اند، توصیه می ‌کنیم حتماً برای برطرف کردن مشکل خود به پزشک مراجعه کنند تا با پیدا کردن منشأ مشکل نازایی، آن را برطرف کرده و بتوانند صاحب فرزند شوند.

دلایل مشکل نازایی در زنان

به طور کلی نازایی و ناباروری در خانم‌ ها به معنای عدم توانایی آنها در باردار شدن می ‌باشد که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ادامه به لیستی از مهم ترین دلایل مشکل نازایی در زنان اشاره می ‌کنیم:

• اختلال تخمک گذاری: یکی از رایج‌ترین علل نازایی در خانم‌ ها ایجاد اختلال در فرایند تخمک گذاری می ‌باشد که شایع ‌ترین دلیل این اختلال بیماری تخمدان پلی کیستیک است. مسائل زیادی هستند که ممکن است روی فرایند تخمک گذاری تاثیر منفی گذاشته و آن را با مشکل مواجه کنند. پس در این صورت باید خانم‌ ها به پزشک مراجعه کنند.
• اختلالات هورمونی: بعضی از اختلالات هورمونی نظیر اختلالات غده تیروئید، اختلالات غده آدرنال، مشکلات غده هیپوفیز و… موجب جلوگیری از آزادسازی تخمک از تخمدان و کم شدن ذخیره تخمدان‌ ها خواهند شد؛ به همین دلیل این مسئله را می‌توان یکی از علل نازایی در زنان در نظر گرفت.
• آسیب لوله ‌های فالوپ: به وجود آمدن آسیب در لوله‌ های فالوپ موجب عدم انتقال تخمک به رحم خواهد شد و لوله‌ های رحم را مسدود می‌‌ کند. البته این مشکل می ‌تواند به دلایل مختلفی نظیر حاملگی خارج از رحمی، سابقه جراحی بیماری‌ های التهابی لگن و…. به وجود بیاید.
• ناهنجاری‌ های رحمی: یکی دیگر از دلایل مشکل نازایی در زنان، ناهنجاری‌ های رحمی است که به دلیل مسائل مختلفی همچون پولیپ رحم یا فیبروم رحم باعث تغییر در شکل و ساختار رحم خواهد شد و نهایتاً منجر به ناباروری می ‌گردد. آسیب دیدن بافت رحم نیز در اثر مواردی همچون سقط جنین، کورتاژ، عفونت رحمی و… به وجود خواهد آمد. این موارد با انجام سونوگرافی سه بعدی رحم مشخص میشود.
• یائسگی زود زودرس: در صورتی که فرایند قاعدگی و عملکرد تخمدان ‌های خانم ‌ها قبل از ۴۰ سالگی متوقف گردد، این خانم با یائسگی زودرس مواجه خواهد شد و جزو مهم ‌ترین دلایل مشکل نازایی در زنان محسوب می‌ شود. البته علت قطعی بروز چنین مشکلی هنوز دقیق مشخص نشده است و ممکن است ترکیبی از عوامل مختلف باشد.
• چسبندگی لگن: یکی دیگر از دلایل مشکل نازایی در زنان، چسبندگی لگن است که به دلایل مختلفی همچون عفونت لگن، جراحی شکم، آندومتریوز و… به وجود خواهد آمد.
• سرطان: از جمله ‌مهم ترین دلایل مشکل نازایی در زنان می‌توان به سرطان ‌های دستگاه تناسلی اشاره نمود. البته در بعضی از موارد راهکارهای درمانی نظیر پرتو درمانی و شیمی ‌درمانی نیز موجب ناباروری در خانم‌ ها می‌شود که در چنین شرایطی خانم‌ ها می‌توانند با روش فریز تخمک، شانس مجدد خود را برای باردار شدن بعد از درمان افزایش دهند.

دلایل مشکل نازایی در مردان

ناباروری در آقایان نیز ناشی از عوامل بیولوژیکی و محیطی است که در ادامه به چند مورد از مهم ترین دلایل مشکل نازایی در مردان اشاره می‌ کنیم:

۱ـ اختلالات اسپرم: رایج‌ ترین علت ایجاد نازایی در مردان، مشکلات مربوط به ساخت و رشد اسپرم می ‌باشد؛ مثلاً اگر اسپرم‌ ها به طور کامل رشد و تکامل پیدا نکنند و یا شکلشان عجیب باشد و یا اینکه به درستی حرکت نکنند، در فرایند بارداری اختلال به وجود خواهد آورد. برخی از آقایان نیز با مشکل تعداد بسیار کم اسپرم مواجه هستند که این موضوع نیز می‌تواند موجب عقیم شدن یا نازایی گردد. البته پیش از هر چیز باید بگوییم که خوشبختانه در سال ‌های اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی خصوصاً در زمینه مشکلات مربوط به ناباروری، می‌توان عواملی که باعث نازایی می‌ شوند را از بین برد و لذت پدر و مادر شدن را تجربه کرد. به عنوان مثال روش‌ هایی مانند میکرواینجکشن، از جمله مواردی است که می‌توان به کمک آن تا حد زیادی به بازگشت باروری امید داشت.

۲ـ مشکلات هورمونی: یکی دیگر از دلایل مشکل نازایی در مردان به وجود آمدن اختلال در تولید هورمون ‌های مختلف است. در واقع اگر غدد تنظیم کننده سطح هورمون‌ های جنسی مردانه و تولید اسپرم با مشکل مواجه گردند، نهایتاً باروری مردان را با اختلال مواجه خواهند کرد. به عنوان مثال اختلال در تولید هورمون لوتئینی و هورمون تحریک کننده فولیکول توسط غده هیپوفیز، افزایش سطح هورمون پرولاکتین، کم کاری یا پرکاری غده تیروئید و… می‌تواند روی این مسئله تاثیر بگذارد.

۳ـ مشکلات جسمی: یکی دیگر از دلایل مشکل نازایی مردان به ناتوانی‌ ها و مشکلات جسمی برمی ‌گردد. این مشکلات حتی می‌تواند در روند تولید اسپرم اختلال ایجاد کرده و نهایتاً باعث ناباروری گردد؛ به عنوان مثال بالا رفتن سن، چاقی بیش از حد، مصرف بیش از اندازه سیگار و الکل و… عواملی هستند که روی ناباروری مردان تاثیر خواهند گذاشت.

۴ـ واریکوسل: یکی دیگر از دلایل ناباروری در مردان، واریکوسل است که معنای آن بزرگ شدن عروق داخل کیسه بیضه می ‌باشد که این مشکل نهایتاً موجب بالا رفتن درجه حرارت بیضه ‌ها و تاثیر روی تولید و کیفیت اسپرم خواهد شد. این مشکل می‌تواند روی هر دو بیضه ‌ها یا یک بیضه تاثیر بگذارد؛ لذا آقایانی که با مشکل واریکوسل مواجه هستند، باید به متخصصان اورولوژی مراجعه کنند.

۵ـ پیچ خوردگی بیضه ها: یکی دیگر از عواملی که موجب نازایی در آقایان خواهد شد، پیچش بیضه‌ ها درون کیسه بیضه می‌باشد که نهایتاً ممکن است باعث انسداد خونرسانی به بیضه‌ ها گردد و صدمات جدی را به همراه داشته باشد. این مشکل نهایتاً ممکن است باعث از دست رفتن بیضه ‌ها و عقیم شدن فرد گردد؛ لذا برای درمان آن، باید اقدامات لازم صورت پذیرد.

۶ـ عفونت‌ ها و بیماری‌ ها: از دیگر دلایل نازایی در آقایان می‌توان به بیماری‌ ها و عفونت‌ های مختلفی به سوزاک، سفلیس، سل، اوریون، حصبه، آبله، آنفولانزا و… اشاره نمود. چنین بیماری ‌هایی می‌توانند بافت بیضه را تحلیل داده و تعداد اسپرم‌ ها و تحرک آنها را کاهش دهند. البته برخی از بیماری‌ های مقاربتی نظیر کلامیدیا نیز از دیگر دلایل ناباروری در مردان شناخته شده است.

آقایان می‌توانند با انجام آزمایش‌های مختلفی نظیر آنالیز اسپرم و… در صورت داشتن مشکل، آن را یافته و اقدامات لازم را جهت برطرف کردن انجام دهد.

مقالات تخصصی دکتر لیلا نظری معروف به دکتر پنجه طلا نازایی را در لینک زیر مشاهده بفرمایید.

https://scholar.google.com/citations?user=gIzTM2UAAAAJ&hl=en&oi=ao

سوالات متداول