آیا ذخیره تخمدان قابل برگشت است؟

بارداری یکی از دوره های مهم زندگی بانوان محسوب شده و برای داشتن یک بارداری سالم و موفق لازم است که پزشک با انجام آزمایش ‌های مختلف، تمامی اطلاعات لازم را در مورد شرایط بدنی فرد مورد نظر برای باروری را در اختیار داشته باشد. یکی از مواردی که در زمان بارداری و برای پیدا کردن علت ناباروری در بانوان بررسی می ‌شود، ذخیره تخمدان است. این مقدار به این معنی می ‌باشد که در حین آزمایش، چه تعداد تخمک در تخمدان زن وجود دارد.

در هفته بیستم بارداری جنین دختر در رحم مادر دارای ۷ میلیون تخمک می ‌باشد که با گذر زمان، این تعداد کاهش یافته و حین تولد نوزاد دختر حدود ۲۰۰ هزار تخمک دارد. البته هر نوزاد دختر با تعداد خاصی فولیکول در تخمدان خود متولد شده و این به معنی متفاوت بودن تعداد فولیکول ‌ها در بین نوزادان دختر است. با رسیدن دختر به دوران بلوغ و شروع تخمک گذاری، هر ماه یک عدد از این فولیکول ‌ها به شکل تخمک رها می ‌شوند؛ به همین علت با گذشت زمان و بالا رفتن سن، از ذخیره تخمدان کم شده و این روند تا زمانی ادامه پیدا می‌ کند تا شخص به سن یائسگی رسیده و این مقدار به صفر می رسد. پس این شاخص به عنوان تعداد تخمک‌ های توانمند در بارداری یک زن، می ‌تواند جزو عوامل مهم در تعیین قابلیت باروری زنان بوده و کم شدن یا صفر شدن آن، چالش ‌های زیادی را برای بارداری ایجاد می ‌کند. البته باید گفت که بسیاری از زنان حتی با وجود صفر یا کم بودن ذخیره تخمدان نیز به بارداری دست پیدا کرده‌ اند.

قابلیت برگشت ذخیره تخمدان

اگر شما نیز برایتان این سوال پیش آمده است که آیا ذخیره تخمدان قابل برگشت است یا نه باید بگوییم که خیر، این مسئله امکان ‌پذیر نیست؛ چرا که به شکل طبیعی بدن بانوان با افزایش سن، با کاهش ذخیره تخمدان روبرو می‌ شود و نمی ‌توان این موضوع را تغییر داد. البته با روش ‌هایی از جمله مصرف مکمل‌ ها و داروها، استفاده از درمان ‌های پزشکی، تغییر در سبک زندگی و… می ‌توان عملکرد تخمدان‌ ها را بهبود بخشید و با استفاده از تکنیک ‌های نوین، باروری را میسر کرد. اما افزایش تعداد تخمک ‌های یک زن امکان ‌پذیر نبوده و تنها با استفاده از تشخیص پزشک متخصص، بهترین روش درمانی برای وی انتخاب شده تا شانس بارداری افزایش پیدا کند.

حد نرمال ذخیره تخمدان

باید گفت که کمبود این شاخص به شکل ۱۰۰ درصدی دلیل ناباروری زنان نخواهد بود و زنانی که ذخیره تخمدان ضعیفی دارند هم می توانند با استفاده از داروها و شیوه‌ های پزشکی مثل ivf، iui و… باردار شوند؛ اما ممکن است این روند به زمان بیشتری احتیاج داشته باشد. جهت ارزیابی این مورد آزمایش‌ هایی وجود دارند و با استفاده از آنها می ‌توان نرمال بودن یا ضعف ذخیره تخمدان فرد را تشخیص داد که برخی از آنها عبارت اند از:

• آزمایش تعداد فولیکول ‌های آنترال: آزمایش سونوگرافی واژینال یکی از بهترین گزینه ‌ها برای ارزیابی ذخیره تخمدان است که بهتر است در روزهای ۲ تا ۵ سیکل قاعدگی انجام گردد. در این آزمایش فولیکول ‌های هر دو تخمدان با طول بین ۲ تا ۱۰ میلی ‌متر شمارش می ‌گردند. در این روش تعداد بین ۱۰ تا ۲۰ فولیکول حد نرمال ذخیره تخمدان را نشان می‌دهد. تعداد کمتر از ۱۰ فولیکول در هر دو تخمدان، ذخیره ضعیف را نمایش داده و اگر فرد بیش از ۲۰ فولیکول داشته باشد، ذخیره تخمدان وی افراطی می ‌باشد.
• آزمایش هورمون آنتی مولر: در این شیوه سطح هورمون AMH با استفاده از نمونه خون گرفته شده و می‌ تواند در هر روز از چرخه قاعدگی انجام شود. واحد این هورمون نانو گرم در میلی ‌لیتر می ‌باشد و افزایش میزان آن به معنی ذخیره تخمدان بالا است. افرادی که کمتر از یک نانو گرم در میلی ‌لیتر هورمون را داشته باشند، ذخیره تخمدان ضعیفی دارند. اغلب گفته می‌ شود که ذخیره تخمدان بانوان بین ۲۵ تا ۴۰ سال، باید بین ۱ تا ۳ نانو گرم در میلی لیتر باشد.
• آزمایش سرم FSH: در این روش نیز که باید در روزهای ۲ تا ۵ قاعدگی انجام شود، سطح FSH بررسی شده و اگر بیشتر از ۱۰ میلی ‌لیتر باشد، ذخیره فرد ضعیف تشخیص داده می ‌شود. آزمایش مقدار کمتر ۱۰ واحد در میلی لیتر این هورمون، نشان دهنده عملکرد خوب تخمدان شخص است.

کسانی که با ذخیره تخمدان کم باردار شدن

باید گفت که بارداری طبیعی با استفاده از ذخیره تخمدان کم نیز امکان‌ پذیر می ‌باشد و در صورتی که کیفیت تخمک ‌ها مناسب باشد و فرد پیگیری مداومی داشته باشد، می ‌تواند با استفاده داروها، مدیریت استرس، رژیم غذایی مناسب و مشاوره‌ های درمانی، باردار شود. چنین افرادی می‌ توانند با تشخیص زود هنگام و شروع درمان ‌های موثر، استفاده از داروهایی که به تخمک گذاری و بهبود کیفیت تخمک ‌ها کمک می‌کند و همینطور در پیش گرفتن سبک زندگی سالم، با صبر و اعتماد به پزشک متخصص، حتی با وجود ذخیره کم تخمدان نیز بارداری طبیعی را تجربه کنند.

سوالات متداول